Bronisław Kierzkowski

Bronisław Kierzkowski

Bronisław Kierzkowski (ur. 28 sierpnia 1924 w Łodzi, zm. 21 maja 1993 w Warszawie) – polski artysta malarz, pedagog, profesor ASP. Studiował w latach 1946-47 w dawnej PWSSP w Łodzi, dzisiaj ASP.

Studiował w latach 1946-47 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (dzisiaj ASP) w Łodzi u Władysława Strzemińskiego. W latach 1948–1950 w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie u Juliusza Studnickiego. Jeszcze w czasie studiów był asystentem. Od roku 1951 studiował w warszawskiej ASP u Eugeniusza Eibischa, gdzie też w 1955 uzyskał dyplom.


 Władysław Strzemiński miał największy wpływ na jego poszukiwania artystyczne. W dochodzeniu do własnych rozwiązań, traktował Kierzkowski koncepcje Strzeminskiego jako punkt odniesienia. Na początku jego twórczości pojawiły się kolaże, później zupełnie porzucił farbę i zaczął stosować gotowe materie. Nakładał na obraz plastyczną masę gipsową, w którą wciskał kawałki metalu i blach, drutu i rozmaitych odpadów. Tak powstawały obrazy-przedmioty, nazywane kompozycjami fakturowymi, a później strukturalnymi. Reliefy są najbardziej znaną częścią twórczości Bronisława Kierzkowskiego.

Artysta był także wykładowcą w Zakładzie Światła i Barwy przy warszawskiej ASP i prowadził pracownie malarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. W 1965 roku, po przewodzie w ASP w Warszawie, otrzymał tytuł docenta.

W 1975 przeniósł się do Lublina do Instytutu Wychowania Plastycznego w UMCS. Od 1978 roku pracował na ASP w Warszawie. W 1987 roku otrzymał nominację na profesora.
                                            

Prace artysty można napotkać w kolekcjach państwowych i prywatnych: Anglii, Francji, Danii, Szwecji, Niemiec, Szwajcarii, Stanów Zjednoczonych, Japonii oraz Polski.
                                                                

Bronisław Kierzkowski"Kompozycja fakturowa 933", 1960 r.

Studiował w latach 1946-47 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (dzisiaj ASP) w Łodzi pod kierunkiem Władysława Strzemińskiego, następnie w latach 1948-50 w PWSSP (obecnie ASP) w Gdańsku u Juliusza Studnickiego, a w roku 1951 w akademii warszawskiej pod okiem Eugeniusza Eibischa. Następnie przez długi czas pracował jako pedagog w uczelniach Warszawy, Torunia, Lublina.
                                                             

Bronisław Kierzkowski,, K.F.30'' 1976,olej

Jak wielu twórców swojego pokolenia zainteresowanych nowymi poszukiwaniami artystycznymi, brał udział w III Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (1959).W pierwszych latach po debiucie przez krótki czas skupiał się na malarstwie pejzażowym. Chętnie operował wówczas zwartymi, syntetycznymi plamami barwnymi, czego przykładem jest Krajobraz z Rachań. Najbardziej znany jest jednak z kompozycji strukturalnych, reliefowych, z których uczynił osobistą wypowiedź artystyczną. Ich poetyka początkowo wiele zawdzięczała unistycznym koncepcjom Strzemińskiego, ale ostatecznie Kierzkowski potraktował je jako punkt odniesienia, a nie źródło bezpośrednich inspiracji. Do własnych rozwiązań dochodził stopniowo, ale poszukiwania rozpoczął jeszcze w okresie studiów warszawskich. Właśnie wówczas zaczął badać strukturę kompozycji malarskich, podkreślał rolę faktury w obrazie, tworzył kolaże (początkowo zawierające elementy figuratywne). Wkrótce jego próby rezygnacji z przedmiotowości na rzecz swobodnej konstrukcji obrazu stały się coraz śmielsze i bardziej konsekwentne. Niemal równolegle z Kierzkowskim podobne prace tworzyli m.in. Stefan Gierowski oraz członkowie lubelskiej Grupy Zamek (m.in. Włodzimierz Borowski, Tytus Dzieduszycki, Jan Ziemski) i krakowskiej Grupy Nowohuckiej (Janusz Tarabuła). Analogiczne doświadczenia prowadziła również, zresztą wyprzedzając swoich kolegów, Jadwiga Maziarska.
                                                     

 Bronisław Kierzkowski,,Kompozycja"1960

W gronie artystów uprawiających malarstwo materii Kierzkowski potrafił jednak wypracować sobie odrębny "styl", dzięki któremu jego sztukę daje się nieomal bezbłędnie identyfikować. Już w roku 1957 posługiwał się indywidualnym, samodzielnie wykształconym językiem plastycznym, którego znakiem rozpoznawczym stały się całkowicie abstrakcyjne gipsowe obrazy-przedmioty o nieregularnej, chropowatej powierzchni, szczelnie wypełnione gruzłowatymi nawarstwieniami. Początkowo dużą rolę odgrywał w nich kolor, ale już w 1958 roku autor ograniczył, z czasem wręcz zminimalizował jego znaczenie i zaufał naturalnej barwie stosowanych elementów. Zaczął wówczas "malować", wgniatając w stygnącą gipsową masę surowe, często zardzewiałe fabryczne odpady: kawałki blachy, drutu, metalowych siatek, ażurowych taśm, kółek. Barwa była od tej pory wydobywana przede wszystkim za pomocą efektów światłocieniowych, rysunek uwidaczniały wyraźne, napięte linie drutów czy metalowych taśm. Powstały w ten sposób niezwykle oryginalne asamblaże, programowo antyestetyczne, utrzymane w "poetyce śmietniska cywilizacji przemysłowej", a zarazem nobilitujące marginalia rzeczywistości (Kompozycje fakturowe) i nierzadko - wbrew intencjom artysty - ujmujące smakiem nieomal monochromatycznych tonacji. Urzekające różnorodnością gęstej materii, fantazją jej modyfikowania, często zaskakujące dynamizmem, pomimo coraz czytelniejszego dążenia do utrzymania ich w unizującym duchu over all (jeśli w tym przypadku można się odwołać do doświadczeń Pollocka). Dalsze doświadczenia Kierzkowskiego w dużej mierze związane były z formą monumentalną i zaowocowały realizacjami przestrzennymi (niekiedy ruchomymi, "muzycznymi" - wydającymi dźwięki). Powstawały one m.in. podczas "laboratoryjnych" spotkań artystów skupiających się w latach 60. na poszukiwaniach awangardowych: w trakcie I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (Klaskator, 1965), Sympozjum Artystów i Naukowców "Sztuka w zmieniającym się świecie" w Puławach (1966), Sympozjum Złotego Grona w Zielonej Górze (1967).
Od 1978 zatrudniony ponownie na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie, prowadził tam pracownię rysunku. W 1987 otrzymał tytuł profesora, w 1988 przeszedł na emeryturę. W pierwszym okresie twórczości malował syntetyczne pejzaże, tworzył też kolaże, w których najwcześniej przekroczył granicę abstrakcji. Po eksperymentach z malarstwem informel i malarstwem materii, od ok. 1957 tworzył najbardziej dlań charakterystyczne reliefy w gipsie. Stosował metodę zatapiania w stygnącej masie gipsowej elementów metalowych – przedmiotów gotowych, części mechanizmów, odpadów, jak strużyny czy ścinki blach, siatki, druty itp. Formował w ten sposób assemblages o zaskakująco – jak na „śmietnikowe” pochodzenie elementów składowych – szlachetnym wyrazie. W latach 60. artysta rozszerzył swe zainteresowania na formy monumentalne i przestrzenne, niekiedy ruchome, prezentując prace tego typu podczas I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (1965), I Sympozjum Artystów i Naukowców w Puławach (1966), III Sympozjum Złotego Grona w Zielonej Górze (1967). Na ostatniej z tych imprez zaprezentował environment.
                                           

Bronisław Kierzkowski"Kompozycja nr 317" 1961 r.

             

 W późniejszych latach wrócił do rozwiązań fakturowych na płaszczyźnie, które rozwijał w cyklu „Fakturowce”. W latach 60. był związany z Galerią Krzywe Koło w Warszawie, w której wielokrotnie wystawiał. Brał też udział w ważnych wystawach zbiorowych, jak III Wystawa Sztuki Nowoczesnej, Warszawa 1959; I Biennale Młodych, Paryż 1959; "The Art of Assamblage" i "Painting and Sculpture", Museum of Modern Art, Nowy Jork 1961. w 1988 przeszedł na emeryturę. W pierwszym okresie twórczości malował syntetyczne pejzaże, tworzył też kolaże, w których najwcześniej przekroczył granicę abstrakcji. Po eksperymentach z malarstwem informel i malarstwem materii, od ok. 1957 tworzył najbardziej dlań charakterystyczne reliefy w gipsie.
W gronie artystów uprawiających malarstwo materii Kierzkowski potrafił jednak wypracować sobie odrębny "styl", dzięki któremu jego sztukę daje się nieomal bezbłędnie identyfikować. Już w roku 1957 posługiwał się indywidualnym, samodzielnie wykształconym językiem plastycznym, którego znakiem rozpoznawczym stały się całkowicie abstrakcyjne gipsowe obrazy-przedmioty o nieregularnej, chropowatej powierzchni, szczelnie wypełnione gruzłowatymi nawarstwieniami. Początkowo dużą rolę odgrywał w nich kolor, ale już w 1958 roku autor ograniczył, z czasem wręcz zminimalizował jego znaczenie i zaufał naturalnej barwie stosowanych elementów. Zaczął wówczas "malować", wgniatając w stygnącą gipsową masę surowe, często zardzewiałe fabryczne odpady: kawałki blachy, drutu, metalowych siatek, ażurowych taśm, kółek. Barwa była od tej pory wydobywana przede wszystkim za pomocą efektów światłocieniowych, rysunek uwidaczniały wyraźne, napięte linie drutów czy metalowych taśm. Powstały w ten sposób niezwykle oryginalne asamblaże, programowo antyestetyczne, utrzymane w "poetyce śmietniska cywilizacji przemysłowej", a zarazem nobilitujące marginalia rzeczywistości (Kompozycje fakturowe) i nierzadko - wbrew intencjom artysty - ujmujące smakiem nieomal monochromatycznych tonacji. Urzekające różnorodnością gęstej materii, fantazją jej modyfikowania, często zaskakujące dynamizmem, pomimo coraz czytelniejszego dążenia do utrzymania ich w unizującym duchu over all (jeśli w tym przypadku można się odwołać do doświadczeń Pollocka). Dalsze doświadczenia Kierzkowskiego w dużej mierze związane były z formą monumentalną i zaowocowały realizacjami przestrzennymi (niekiedy ruchomymi, "muzycznymi" - wydającymi dźwięki). Powstawały one m.in. podczas "laboratoryjnych" spotkań artystów skupiających się w latach 60. na poszukiwaniach awangardowych: w trakcie I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (Klaskator, 1965), Sympozjum Artystów i Naukowców "Sztuka w zmieniającym się świecie" w Puławach (1966), Sympozjum Złotego Grona w Zielonej Górze (1967).
                                                                    

Bronisław Kierzkowski,,KF70'' 1979r. ,gwasz na tekturze

W dwóch następnych dekadach Kierzkowski tworzył nadal konsekwentnie struktury reliefowe (cykl Fakturowce). Natomiast w latach 90. namalował ponadto serię mało znanych figuratywnych kompozycji o tematyce erotycznej, zdradzających upodobanie do groteski (klimatem zbliżają się one do "bestiariuszy" Jana Lebensteina, ale nie mają ani ich śmiałości, ani oryginalności). Krytycy, w tym zagraniczni (m.in. Peter Selz), słusznie zatem docenili przede wszystkim jego objets d'arts. Sam artysta również utożsamiał się głównie z tymi właśnie płaskorzeźbiarskimi "przedmiotami artystycznymi".
                                               
                                                

Bronisław Kierzkowski,,KF32'' 1985r.,olej na płótnie