Teresa Pągowska

Teresa Pągowska
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska-Tomaszewska (ur. 12 czerwca 1926 w Warszawie, zm. 7 lutego 2007 tamże) – polska malarka, nauczyciel akademicki, profesor sztuk plastycznych (1988), od 1982 profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.


Przedstawicielka szkoły sopockiej i nowej figuracji, laureatka Nagrody im. Jana Cybisa (2001); związana z grupami Réalités Nouvelles oraz Nouvelle Ecole de Paris.
W 1951 roku została absolwentką poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu), gdzie studiowała malarstwo i techniki ścienne pod kierunkiem Wacława Taranczewskiego i Eustachego Wasilkowskiego.

W latach 1950–1964 pedagog PWSSP w Gdańsku (obecnie: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku), następnie przeprowadziła się do Warszawy. W latach 1971–1973 w łódzkiej PWSSP (obecnie: Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi), następnie przez lata w warszawskiej Akademia Sztuk Pięknych. Od 1988 profesor tej uczelni.
                                                         
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska,, Prawobrzeżna Warszawa'' 2006, technika własna, 140x130cm
            
Brała udział w licznych aukcjach charytatywnych w Polsce i za granicą, ostatnią pracę przekazała w ramach międzynarodowej akcji „Polscy Artyści Plastycy Dzieciom” dla Fundacji SERCE – Europejskie Centrum Przyjaźni Dziecięcej w Świdnicy.

Prywatnie łączył ją związek ze Stanisławem Teisseyrem oraz Henrykiem Tomaszewskim.

                                                                 
                                                        
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska ,, Sprzedawca Owoców''
Jest laureatką Nagrody im. Jana Cybisa (2000) i Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego przyznanej w 2002 r, w tym samym roku gdańska Akademia Sztuk Pięknych nadała jej tytuł doktora honoris causa.
Od chwili debiutu brała aktywny udział w życiu artystycznym. W latach 1950-54 uczestniczyła w dorocznych Ogólnopolskich Wystawach Plastyki. Pokazała też swoje obrazy na Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki "Przeciw wojnie - Przeciw faszyzmowi" w stołecznym Arsenale w roku 1955. W roku 1959 wzięła udział w Biennale Młodych w Paryżu. Już w tym czasie dała się poznać jako artystka wrażliwa przede wszystkim na dźwięczność barwy (podczas wystawy w Arsenale otrzymała nagrodę za całość prac). Cecha ta łączyła jej malarstwo z tradycją kolorystyczną, kontynuowaną przez grono pedagogów gdańskiej PWSSP, czyli w tzw. szkole sopockiej. Współpraca z tym gronem zaowocowała też powstaniem obrazu Manifestacja 1-majowa w 1905 r. (1952) - jednego z najbardziej znanych przykładów realizmu socjalistycznego, który Pągowska malowała wraz z Krystyną Łada-Studnicką, Juliuszem Studnickim, Stanisławem Teisseyre, Józefą Wnukową, Janem Wodyńskim, Hanną i Jackiem Żuławskimi. Obraz ten był jednak ewenementem w jej twórczości: od poetyki socrealizmu odeszła szybko, radykalnie i nieodwołalnie.

                                                         
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska,, Latarnia i samotny pies''2006, technika własna, 140x130cm

 Zawsze zdradzała nieprzeciętną wrażliwość kolorystyczną. W drugiej połowie lat 50. większy nacisk kładła na ekspresyjne wartości barwy. Tendencja ta znalazła rozwinięcie w kompozycjach z lat 60., powstałych w dużej mierze pod wpływem Piotra Potworowskiego, z którym zawarła znajomość i współpracowała w latach pracy w gdańskiej PWSSP. W przeciwieństwie do Potworowskiego, którego domeną był pejzaż, a z czasem wyrosłe z niego malarstwo abstrakcyjne, Pągowska skupiła się na postaci ludzkiej. Właśnie w latach 60. jej malarstwo zdominował motyw silnie zdeformowanej, traktowanej skrótowo, ludzkiej (głównie kobiecej) figury, ukazywanej często w nieoczekiwanych, dynamicznych, często tanecznych, układach. Od tamtej pory postać ludzka jest w tym malarstwie obecna jako pozbawiona rysów indywidualnych zwarta, mocna sylweta (prace układają się w cykle: Dni, Przemoc, Wnętrza zamknięte, Figury magiczne). Artystka chętnie operuje gwałtownymi spięciami sumarycznych kształtów oraz kontrastami plam jednolitego koloru. Przez tę umowność odbiera bohaterom jednoznaczny charakter. Częstokroć robią oni wrażenie widm, niematerialnych, barwnych refleksów cielesnych pierwowzorów. W obrazach tych zaakcentowana jest przede wszystkim atmosfera intymnych zbliżeń (nierzadko erotycznych - Intermezzo, 1984) i napięć między ukazywanymi osobami.
Twórczość Pągowskiej od początku charakteryzowała nieprzeciętna wrażliwość kolorystyczna. W kompozycjach z lat 60. pozostawała pod wpływem Piotra Potworowskiego, choć domeną malarza był pejzaż, zaś Pągowska skupiała się na postaci ludzkiej. W jej malarskich cyklach „Dni”, „Przemoc”, „Wnętrza zamknięte” czy „Figury magiczne” zaczął się powtarzać motyw zdeformowanej ludzkiej figury, głównie kobiecej, pozbawionej rysów, skrótowej. Charakterystyczne są rozmazane kształty podszyte erotyką, ruch, taniec, wicie się, nienaturalne pozycje, a nawet wykręcenie członków.
 swoim malarstwie w jednym z wywiadów opowiadała: „Uczę się przy każdym obrazie. Każdy staram się zaczynać tak, jakbym nic nie wiedziała o malarstwie, jakby było dla mnie zupełną zagadką. I tylko dlatego mogę malować. Jestem bardzo bliska natury. (...) Maluję codziennie. Kiedy jest jakaś niezależna ode mnie przerwa, w której nie mogę tego robić, to po dwóch dniach chodzę tak wściekła, że bym gryzła. Forma jest ważniejsza niż treść albo równie ważna”. 

                                                    
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska bez tytułu, 2006, technika własna, 40x40cm
Od 1963 roku Teresa Pągowska należała (honorowo) do grupy Realites Nouvelles i Nouvelle École de Paris. W 1990 roku została laureatką nagrody nowojorskiej Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego. „Artystka prowadzi swoistą grę z widzem, polegającą na tym, że zarazem chce i nie chce mu opowiedzieć o fakcie, który maluje, mówi tylko połowicznie lub też waha się, co robić: opowiedzieć, czy zachować zdarzenie dla siebie. Wahanie to jest jednak wywoływane w świadomości odbiorcy, a nie dotyczy autorki, która zachowuje dla siebie pozycję uprzywilejowaną: jako kreator własnego świata góruje nad widzem”. W drugiej połowie lat 50. w sztuce Pągowskiej nastąpił zwrot – po krótkim zainteresowaniu realizmem magicznym, artystka skłania się ku abstrakcji. Zaledwie kilkanaście obrazów z końca lat 50. i przełomu lat 50. i 60. wiąże się z doświadczeniem malarstwa nieprzedstawiającego w twórczości artystki. Prezentowana Kompozycja jest jedną z niewielu abstrakcyjnych i nieprzedstawieniowych prac Pągowskiej z tego okresu. Praca została namalowana na grubo tkanym płótnie. Artystka wykorzystuje kontrasty barwne płaskich plam. Oszczędność środków formalnych, prostota kompozycji i form to znaki charakterystyczne tej pracy. Obraz jest utrzymany w ciemnej tonacji z centralnym, nieco jaśniejszym, motywem. Zwraca uwagę precyzyjnie zakomponowana płaszczyzna pracy, brak tu spontaniczności gestu, tak charakterystycznego dla informelu.
Brała udział w licznych aukcjach charytatywnych w Polsce i za granicą, ostatnią pracę przekazała w ramach międzynarodowej akcji „Polscy Artyści Plastycy Dzieciom” dla Fundacji SERCE – Europejskie Centrum Przyjaźni Dziecięcej w Świdnicy.

                                                           
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska,, Balkony'' 2006, technika własna, 140x130cm
Jest laureatką Nagrody im. Jana Cybisa (2000) i Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego przyznanej w 2002 r, w tym samym roku gdańska Akademia Sztuk Pięknych nadała jej tytuł doktora honoris causa.
                                                                  
Teresa Pągowska
Teresa Pągowska ,, Portret królowej Jadwigi jako Świętej''